اوگاندا یکی از کشورهای بزرگ تولید کننده قهوه در جهان کشور اوگاندا است. اوگاندا در مرکز قاره افریقا قراردارد و به واسطه اقلیم و موقعیت جغرافیایی و توپولوژی خود توانسته بستر مناسبی برای تولید قهوه باشد. کشور اوگاندا را به خاطر تولید و کشت قهوه روبوستا می‌شناسند. بااین‌حال زمان و شرایط تغییر می‌کند و طی ده سال گذشته تولید گونه عربیکا در این کشور افزایش‌یافته است و قهوه تخصصی اوگاندا در بین رُستری‌ها و کافه‌های موج سوم علاقه‌مندان زیادی پیداکرده است.
تاریخچه قهوه اوگاندا
کشور اوگاندا در 1962 با خروج بریتانیا استقلال پیدا کرد و برنامه های زیادی در جهت پیشرفت این کشور مطرح شد که یکی از این برنامه ها توسعه کشت قهوه در اوگاندا بود که در سالهای دهه 70 و 80 میلادی این برنامه به اوج خود رسید.
قهوه در اوگاندا به صورت خودرو وجود داشت اما برای گسترش و ارتقاء کمی و کیفی آن پایه های مادری از کنیا و اتیوپی به اوگاندا وارد و مساحتی 33 هزار هکتاری زیر کشت قهوه عربیکا رفت. با اینکه در اوگاندا توان کشت عربیکا در مناطق شرقی و غربی وجود داشت به خاطر برخی مسائل سیاسی و اقتصادی این کشت فقط در مناطث غربی صورت گرفت و عموما هم به صورت کشت همزمان در مزارع موز و بادام زمینی و گیاهان ربوستا هم در مابقی مناطق جایگزین بخش زیادی از باغهای کاکائو شدند.
اما قهوه عربیکای اوگاندا با ترکیب جالبی از حال و هوای قهوه کنیا و اتیوپی و تا حدی رواندا محصول جالبی در دنیای قهو به شمار می آید . در ارتفاع بین 1300 تا 2200 متری رشدکرده و فصل برداشت آن در فاصله اکتبر تا فوریه است . به دو صورت طبیعی یا نچرال که روش سنتی مردم اوگاندا حساب می شود و یا بصورت فول واشد یا کامال شسته فراوری می شود.
مشخصات قهوه اوگاندا
اوگاندا همیشه به دلیل قهوه گونه‌ی بومی روبوستا که هنوز هم در جنگل‌های بارانی این کشور وحشی می‌شود، شناخته می‌شود. با این وجود، گونه عربیکا در سه منطقه این کشور در حال رشد است: کوه الگون در شرق، کوه‌های روونزوری در جنوب غربی و غرب نیل در شمال غربی. هرکدام از این مناطق مشخصات مختلف قهوه و روش‌های تولید منحصربه‌فرد خود را دارند.
منطقه غربی نیل در شمال غربی اوگاندا واقع‌شده و ارتفاع مزارع از سطح دریا بین 1300 تا 1600 است و از درختان بومی مانند درخت بانیان به‌عنوان سایه در مزارع استفاده می‌شود. قهوه‌های این منطقه به دلیل داشتن مشخصات مرکبات شناخته می‌شوند.
کوه الگان
کوه الگان در مرز شرقی این کشور با کنیا قرار دارد و درواقع قدیمی‌ترین آتشفشان آفریقای شرقی است. مزارع قهوه در طرفین آن وجود دارند که در اثر پوشش جنگلی سایه مناسبی برای کشت قهوه دارد و از آب‌های شفاف استفاده می‌شود.
در ارتفاعات پایین‌تر، فصل برداشت ژوئن تا دسامبر است. در ارتفاعات بالاتر تا ماه ژوئیه شروع نمی‌شود و تا فوریه ادامه خواهد داشت.
در مزارع تخصصي، گیلاس‌های قهوه قبل از فرآيند شستشو به‌طور دستي برداشت می‌شوند. حمل قهوه در این منطقه به دلیل زمین‌های با شیب تند می‌تواند دشوار باشد.
منطقه بوگیسو در دامنه‌های غربی کوه الگون به دلیل داشتن قهوه‌های میوه‌ای و شراب مانند بسیار معروف است. با این وجود معمولاً قهوه‌های مرکبات شیرین و مرکبات با نت‌هایی از کشمش و انجیر در منطقه کشت می‌شود.
هشتاد درصد قهوه تولیدی اوگاندا از نوع روبوستا است و بیست درصد دیگر آن را انواع عربیکا تشکبل می دهند.Typica ، SL 14 ، SL 28 و Kent
در اوگاندا قهوه های Bugishu / Bugisu نیز رشد می‌کند. این نوع در نزدیکی آبشار Sipi در دامنه‌های غربی کوهستان الگان، یکی از بلندترین کوه‌های این کشور، رشد می‌کند.
قهوه در اوگاندا در ارتفاع1200 تا 2200 متر بالا تر از سطح دریا رشد می کند.
عمده زمان برداشت محصول در این کشور ماه های اکتبر و فوریه است.
فراوری قهوه اوگاندا به روش شستشو می باشد
مناطقی زیر کشت قهوه در اوگاندا شامل غرب نیل در مرز جمهوری دموکراتیک کنگو و سودان در شمال غربی است و همچنین منطقه شمالی (لیرا، گلو) در منطقه شرقی شرقی (Mbale ، Bugisu – هم‌مرز با کنیا و مناطق مرکزی و جنوبی جینجا، موکونو، کامپالا، ماساکا – کنار دریاچه ویکتوریا
بخش قابل توجهی از قهوه عربیکا در اوگاندا در غرب این کشور و نزدیک به کوه هایرونزوری عمل می اید.
این محدوده که معمولاً به‌عنوان «کوه‌های ماه» شناخته می‌شود، در مرز جنوب غربی اوگاندا با جمهوری دموکراتیک کنگو قرار دارد. قهوه این منطقه در دامنه کوه‌ها با ارتفاع 1.500 تا 2300 از سطح دریا کشت می‌شوند و وجود خاک آتشفشانی و نیتروژن آتشفشانی باعث ایجاد یک چربی مناسب برای قهوه می‌شود.
پردازش طبیعی در این منطقه متداول است، اگرچه اگر به دنبال آن هستید، می‌توانید پردازش شسته شده نیز پیدا کنید. از آنجا که متخصصان قهوه اوگاندا روی کیفیت متمرکز شده‌اند، قهوه عربیکای این کشور شروع به جلب توجه می‌کند و قهوه تخصصی اوگاندا به‌عنوان یکی از قهوه‌های خاص و منحصربه‌فرد شناخته می‌شود.
برای خرید قهوه تانزانیا کلیمانجارو بر روی لینک روبرو کلیک کنید
دلایل اهمیت قهوه اوگاندا
اوگاندا مکانی عالی برای رشد قهوه است. در دهه‌های گذشته، درگیری‌های مسلحانه در این کشور به صنعت قهوه صدمات زیادی وارد کرده است، به‌ویژه در منطقه تولیدکننده رود نیل در دهه 90.
با این حال، این کشور دارای زمین‌های بسیار حاصلخیز و دارای خاک‌های آتشفشانی در شرق و غرب و بارندگی‌های فراوان است. در بخش‌های خاصی از کشور دو فصل برداشت وجود دارد: آوریل تا ژوئن و اکتبر تا فوریه در بعضی از مکان‌ها، مزارع رطوبت تا 2300 میلی‌متر در لیتر است که دمای خنک این مناطق منجر به قهوه‌های پیچیده‌تر می‌شود.
این مزارع تمایل به کوچک بودن دارند و غالباً کمتر از نیمی از هکتار هستند. مخلوط کردن گیاهان سایه مناسبی را فراهم می‌کند که در زیر آن قهوه می‌تواند رشد کند – عنصر دیگری که باعث ایجاد دمای خنک‌تر و به‌طورکلی گیاهان سالم‌تر می‌شود.
برای خرید قهوه اوگاندا بر روی لینک روبرو کلیک کنید
در اوگاندا پردازش به روش شستشو متداول است، اگرچه چند قهوه فرآوری شده طبیعی نیز پیدا خواهید کرد. دنی بی، فینالیست قهرمانی Barista در امارات متحده عربی 2016، در خصوص قهوه تخصصی اوگاندا می‌گوید که شرایط متنوع اوگاندا طیف گسترده‌ای از پروفایل‌های طعم را ایجاد می‌کند. فراوانی آفتاب و باران در این کشور نیز باعث می‌شود كه قهوه‌های عربیکای اوگاندا با رشدی آرام و آهسته، طعم‌های پیچیده‌ای را به وجود بیاورند.
نقش قهوه در اقتصاد اوگاندا
قهوه در اقتصاد کشور اوگاندا اهمیت ویژه ای دارد تا جایی که حدود 8% از مردم اوگاندا در صنعت قهوه مشغول به کار هستند. اوگاندا هشتمین تولید کننده قهوه در جهان است که ساالنه بالغ بر 290 هزار تن قهوه تولید می کند. این رقم یعنی نزدیک به 2.5% از کل قهوه تولیدی در جهان . از این 290 هزار تن بالغ بر 90 درصد صادر و مابقی در خود کشور اوگاندا مصرف می شود.
بهبود روش های کشاورزی قهوه اوگاندا
در تمام مناطق اوگاندا و در تمام طول سال قهوه کشت و برداشت می شود ، سهم زیادی از این قهوه چیزی در حدود 80% مربوط به قهوه ربوستا و بخشی هم مربوط به قهوه لیبریکا است که به صورت خودرو در سراسر اوگاندا رشد می کنند. این مساله در کنار کیفیت بالای قهوه ربوستا اوگاندا از جمله دلایل اهمیت قهوه اوگاندا و محبوبیت آن در جهان است.
اوگاندا به دلیل کیفیت قهوه عربیکای خود به رسمیت شناخته می‌شود و این نتیجه 10 سال آموزش کشاورزان خرده‌فروش برای بهبود کیفیت قهوه و توجه زیادی به جزئیات است.
بررسی میزان مصرف قهوه در اوگاندا
در سال 2019، اوگاندا هشتمین تولیدکننده بزرگ قهوه در جهان بود، قبل از گواتمالا (دهم)، نیکاراگوئه (دوازدهم) و کنیا (شانزدهم). قهوه محصول پردرآمد کشور برای صادرات است؛ و اگرچه اوگاندا یک تولیدکننده در حال رشد قهوه عربیکا است، اما ازنظر تاریخی به دلیل تولید قهوه‌های تخصصی آن شناخته‌شده است. گزارش سال 2016 سازمان سرمایه‌گذاری قهوه در اوگاندا اظهار داشت که این کشور بزرگترین تولیدکننده روبوستای آفریقا است که گویا حدود 7 درصد از صادرات جهانی روبوستا را شامل می‌شود.
گیاهان روبوستا بومی جنگل‌های اطراف کامپالا (پایتخت اوگاندا) و دریاچه هلال ویکتوریاست.
هنوز باوجود میراث غنی تولید، مصرف قهوه، مانند بسیاری از کشورهای تولیدکننده دیگر، ازنظر تاریخی کم بوده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مصرف داخلی قهوه در اوگاندا و چگونگی تغییر آن، من با آندریاس نیکولاییدس از Great Lakes Coffee و Fiona Tanner از Gorilla Highlands Coffee صحبت کردم که در ادامه با هم می‌خوانیم:
قهوه اوگاندا خاستگاه قهوه ی کانفورا
اوگاندا به کشور دریاچه‌ها معروف است؛ جایی که رود باشکوه نیل ازآنجا سرچشمه می‌گیرد. برای قهوه دوستان اما این کشور زادگاه گونه قهوه ی کانفورا (Canephora) یا همان روبوستا است.
قهوه یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی و تجاری این کشور کوچک آفریقای مرکزی به شمار می‌رود. مردم باگاندا (بومیان قدیمی اوگاندا و از قوم‌های تأثیرگذار این کشور که ۱۷% جمعیت آن را تشکیل می‌دهند.) سالیان طولانی است که گونه‌ی روبوستا را می‌شناسند و نوشیدن قهوه جزء جدایی‌ناپذیر مراسم سنتی آن‌هاست. جویدن قهوه در بین مردمان اوگاندا عادتی است قدیمی و آداب‌ورسوم خود را دارد.
سابقه‌ی کشت قهوه در اوگاندا به اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ بازمی‌گردد. در سال ۱۹۷۰ صادرات قهوه ۷۰% ارزش صادرات اوگاندا را به خود اختصاص می‌داد. این رقم تا اواخر دهه ۸۰ به ۹۵% رسید؛ زمانی که تولید قهوه اوگاندا چیزی حدود ۲/۳ میلیون کیسه برآورد می‌شد؛ اما با سقوط جهانی ارزش قهوه در بازارهای بین‌المللی در سال ۱۹۹۰ این رقم به ۶۵% سقوط کرد.
بااین‌حال کشت قهوه اهمیت و جایگاه خود را در اقتصاد اوگاندا حفظ کرده است.
بیش از نیم میلیون نفر از جمعیت این کشور به‌صورت مستقیم با صنعت قهوه در ارتباط‌اند
و میلیون‌ها نفر دیگر نیز برای امرارمعاش و تأمین خانواده خود به این صنعت وابسته‌اند.
کشت قهوه ی کانفورا
کشت قهوه‌ی اوگاندا عموماً در مزرعه‌های کوچک و محلی انجام می‌شود و به‌سختی می‌توان مزرعه‌ای بزرگ و کشت انبوه را در این کشور یافت.
گونه‌ی روبوستا ۹۴% کشت قهوه‌ی این کشور را به خود اختصاص می‌دهد و معمولاً به‌صورت خشک فرآوری می‌شود.
این‌گونه قهوه‌های اوگاندا معمولاً برای قهوه‌های فوری و یا مخلوط‌های قهوه تجاری و ارزان استفاده می‌شوند.
۶% باقی‌مانده را گونه عربیکا تشکیل می‌دهد که کیفیت بالایی دارند و در زمین‌های کشاورزی بسیار کوچک کشت می‌شوند و معمولاً در کارگاه‌های کوچک محلی به‌صورت مرطوب فرآوری می‌شوند.
در اوگاندا چیزی حدود ۲۷۲۰۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی زیر کشت قهوه است که ۲۵۰۰۰۰ هکتار آن را روبوستا و باقی را عربیکا تشکیل می‌دهد.
بیشتر قهوه‌ی تولیدی اوگاندا در منطقه‌ی مرکزی این کشور و اطراف دریاچه ویکتوریا کشت می‌شود.
گونه‌ی قهوه ی کانفورا یا روبوستا گیاهی است باریشه‌های سطحی؛
بنابراین در خاک‌هایی که به‌سرعت خشک می‌شوند مانند خاک‌های شنی و ماسه‌ای به‌خوبی رشد نمی‌کند و خاک‌های رسی و کمپوستی برای رشد آن مناسب‌ترند.
گیاه قهوه ی کانفورا در ارتفاع ۹۰۰ تا ۱۵۰۰ متری از سطح دریا به‌خوبی رشد می‌کند و در اوگاندا معمولاً در شعاع ۳۰۰ کیلومتری دریاچه ویکتوریا کشت می‌شود.
گونه عربیکا نیز در شرق اوگاندا و در کوهپایه‌های کوه الگان و همچنین در غرب و در نزدیکی مرز کونگو می‌روید.
اوگاندا خاستگاه قهوه روبوستا
کشور اوگاندا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان قهوه روبوستا در جهان و قهوه اوگاندا یکی از محبوب ترین انواع قهوه محسوب می‌شود. اما در مناطق مرتفع این کشور به دلیل مواد غنی و مغذی و خاک آتشفشانی، گونه عربیکا نیز کشت می‌شود که از مهم‌ترین مناطق کشت عربیکا می‌توان به دامنه کوه الگون در مرز کنیا و دامنه کوه رووتزوری که به کوه‌های ماه معروف‌اند، اشاره کرد.
قهوه مهم‌ترین محصول صادراتی این کشور محسوب می‌شود و ظرفیت تولید قهوه در این کشور از سال 1989 به بیش از 2.3 میلیون کیسه در سال، می‌رسد و این جدای از مقدار زیادی قهوه است که به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود.
اما قهوه روبوستا در مناطق جنگلی همچون کامپالا و دریاچه ویکتوریا تولید می‌شود که از سال 1999 تا 2002 تلاش فراوانی شد که قهوه این مناطق به‌عنوان برند برتر، تجاری شود.
تولید قهوه عربیکا در اوگاندا
تولید قهوه عربیکا در اوگاندا
در کشور اوگاندا قهوه عربیکا معمولاً در مزارع مختلط و به همراه دیگر محصولات غذایی برای مصارف خانگی پرورش می‌یابد. این گیاه عمدتاً در زیر درختان و در زیر سایه رشد می‌کند و برگ‌هایی که از درختان دیگر می‌افتند کود گیاهان قهوه را فراهم می‌کنند.
در شهر امباله که مهم‌ترین شهر در تولید قهوه عربیکا است، فصل کاشت این قهوه بین مارس و آوریل و برداشت بین اوت و نوامبر است و درختان قهوه از دسامبر تا فوریه قبل از فصل کاشت هرس می‌شوند.
قهوه روبوستا اوگاندا
از ورود قهوه عربیکا به کشور اوگاندا 120 سال می گذرد. دانه های عربیکا از طریق اتیوپی وارد این کشور شد. درحالی‌که قهوه روبوستا بومی این کشور است و قرن‌ها بخشی از زندگی مردم اوگاندا محسوب می‌شد. انواع قهوه وحشی روبوستا امروزه هنوز هم در جنگل‌های بارانی اوگاندا رشد می‌کند و جزو یکی از نادرترین نمونه‌های درختان قهوه طبیعی است
طعم قهوه اوگاندا
قهوه اوگاندا طعمی متشکل از پرتقالی ، میوه های محلی و پکو دارد.در منطق شمالی طعمی کاراملی نیز به آن اضافه می شود. از دیگر مشخصه های قهوه اوگاندا اسیدیته ملایم (ترشی نرمال) و کافئین متوسط آن است
طرز تهیه قهوه اوگاندا
میزان کافئین قهوه اوگاندا بالاست.همچنین پایداری زیاد این قهوه گزینه مناسبی برای اسپرسو و ترکیبات اسپرسویی مثل لاته و کاپوچینو باشد. بهترین ابزار برای عصاره گیری قهوه اوگاندا دستگاه اسپرسو است. اسپرسو ساز رو گازی موکاپات و فرنچ نیز ابزار مناسبی برای عصاره گیری قهوه اوگاندا می باشند.