قهوه یکی از نوشیدنی های محبوبی است که نوشیدنِ آن بدلیل اثراتِ آن بر سیستم عصبی مرکزی و نیز عطر و طعم گیرای آن در سالهای اخیر همه گیر شده است. کافئین و اسید کلروژنیک دو مورد از 800 ماده ی فراری هستند که ترکیب پیچیده ای که آن را با نام قهوه می شناسیم، تشکیل می دهند. در سال های اخیر، شناختِ فارماکولوژیک از ترکیباتِ قهوه، ذهنیت منفیِ نسبت به اثرات این نوشیدنی را کمتر کرده است. کافئینِ موجود در فنجان قهوه ی شما، بیشتر اثرات خود را بعنوانِ تقلید کننده ی(آنتاگونیستِ) گیرنده های آدنوزین ایفا می کند. این به چه معناست؟تجمع آدنوزین در بدن، باعثِ حس خواب آلودگی می شود. آدنوزین با اتصال به گیرنده هایی در سلول های بدن، حس خواب را به شما القا می کند. کافئین با شباهت زیادی که به آدنوزین دارد، به گیرنده های آدنوزین متصل شده و جای آدنوزین را اشغال می کند. حالا که آدنوزین جایی برای اتصال و نشستن روی سلول های بدن ندارد، شما می توانید بیدار بمانید.

فواید پزشکی قهوه

مطالعات تجربی و اپیدمیولوژیک، نشان داده اند که مصرف قهوه می تواند با کاهش خطر ابتلا به برخی از بیماری های مزمن، مانند بیماری های متابولیک مانند دیابت و بیماری های کبدی همراه باشد. بسیاری از مطالعات، علیرغم باور عمومی، این باور اشتباه را که مصرف قهوه با ریسک بالاتر بیماری های قلبی و عروقی همراه است، رد کرده اند. شواهد نشان داده اند که مصرفِ قهوه های بدون کافئین، دارای فوایدی مشابه با قهوه ی کافئین دار هستند. دانستن این نکته به ما کمک می کند تا بفهمیم اثرات مفید قهوه فقط به خاطر دارا بودن کافئین نیست و صدها ماده ی تشکیل دهنده ی کافئین در ایفای نقش مثیت قهوه برای سلامتی دخیل هستند. مانند هر ماده ی غذایی دیگری، رعایت میزانِ مناسبِ مصرف قهوه در بهره بردن از فواید آن کلیدی ست.

• کاهش مرگ و میر:

مطالعه ی متا آنالیز (Grosso and colleagues) نشان داد که مصرف روزانه ی حد اقل سه فنجان قهوه در روز با کاهش نسبی خطر مرگ و میر با تمامیِ علل، مرتبط است. این کاهشِ خطر مرگ و میر مرتبط با جنسیت نیست. مصرف روزانه و منظم قهوه این خطر را در هردو جنس مرد و زن به یک میزان کاهش می دهد. همچنین محققان این متاآنالیز دریافتند که مصرف یک فنجان اضافی قهوه، 4% میزان مرگ و میر را کم تر می کند. در تمامی مطالعاتِ انجام شده ی قبل از انجام این متاآنالیز، ارتباط مصرف قهوه با کاهش مرگ و میر ثابت شده است. یافته ها از مصرف بیشترِ قهوه ی کم کافئین(عربیکا) نسبت به مصرف پایین تر حمایت می کنند. داده ها در اکثر موارد مصرفِ سه فنجان قهوه در روز را با بیشترین سود در ارتباط با کاهشِ خطر مرگ و میر مزتبط دانستند.

• کاهش بیماری های قلبی و عروقی:

مصرف مداوم قهوه ی عربیکا با کاهش مرگ و میرِ مرتبط با تمامیِ بیماری های قلبی و عروقی، بیماری های عروق کرونر و سکته های قلبی همراه است. یافته ها از بیشترین میزانِ کاهش با مصرفِ روزانه ی حداقل سه فنجان قهوه در روز حمایت می کنند.

مصرف سه فنجان قهوه ی عربیکا در روز با 19 % کاهش خطر مرگ و میرِ ناشی از بیماری های قلبی و عروقی، 16 % کاهش مرگ و میر در اثر بیماری های عروق کرونر و 30 % کاهش مرگ و میر در اثر سکته ی قلبی همراه است.

مصرف بیشتر قهوه در رابطه با بیماری های قلبی با عوارض خاصی همراه نیست اما اثراتِ مفید آن در مصرف روزانه سه فنجان در روز بیشتر مشهود است.

مقایسه ی زنان با مردان نشان داد که زنان با مصرف قهوه، بیشتر از کاهشِ خطرِ مرگ و میر در اثرِ بیماری های عروق کرونر و مردان، بیشتر از از کاهشِ خطرِ سکته های قلبی سود می برند.

مطالعات، کاهشِ 2% درصدی خطر مرگ و میر در اثر بیماری های قلبی و عروقی را با  مصرف یک فنجانِ اضافی قهوه در روز تایید کرده اند.

مصرف هر میزان قهوه در مقایسه با عدمِ مصرف قهوه، با کاهشِ خطرِ بیماری های قلبی و عروقی و بخصوص با کاهشِ خطر سکته ی مغزی همراه است.

مصرف زیاد قهوه (در مقابلِ مصرف کم) با کاهشِ خطر فیبریلاسیونِ دهلیزی قلب همراه است.

هیچ ارتباطی بین مصرفِ قهوه باترومبوآمبولی وریدی( ایجاد لخته در رگ های بزرگ) وجود ندارد.

مصرفِ حدود 4 فنجان قهوه در روز با کاهش خطر نارسایی قلبی همراه است. در مقابل، مصرف روزانه 10 فنجان و یشتر قهوه در روز با افزایش خطر نارسایی قلبی همراه است، هرچند این افزایش ناچیز است.

در برخی مطالعات کارآزمایی بالینی، ارتباط قهوه با کنترل فشار خون اثبات شده اما تفاوت ایجاد شده در حدِ معرفیِ قهوه به عنوانِ یک  عاملِ کاهنده ی فشار خون نیست. در نهایت در مورد ارتباط قهوه با فشار خون هیچ اثر مفید یا مضری بطور کامل اثبات نشده است.

هر چند مصرف قهوه های پر کافئین با افزایش میزانِ کلی چربی خون(کلسترول، تری گلیسیرید و…) همراه است، مصرف قهوه های بدونِ کافئین تاثیری بر میزانِ چربی خون ندارد.

• کاهش بروز سرطان

بروز سرطان در افرادی که میزان بالاتری قهوه ی عربیکا دریافت می کنند در مقایسه با افرادی که قهوه مصرف نمی کنند یا به میزان کمتر قهوه مصرف می کنند، کمتر است.

در افراد غیر سیگاری، مصرف قهوه، با کاهش 2 درصدی ابتلا به سرطان به ازای هر فنجانِ اضافه تر همراه است.

در مقابل، در افراد سیگاری، خطر مرگ و میر در اثرِ سرطان، با هر میزان مصرفِ قهوه ی روزانه، بخصوص چهار فنجان و بیشتر، افزایش می یابد.

مصرفِ بالای قهوه در مقابلِ مصرفِ کم، با کاهشِ خطرِ ابتلا به سرطان های پروستات، اندومتر(سرطان رحم)، ملانوما(نوعی سرطان پوست)، سرطانِ دهان و حنجره، سرطانِ خون،سرطانِ پوستِ غیر ملانوما و سرطانِ کبد همراه است.

در برخی مطالعات افزایشِ خطرِ سرطان ریه یا افزایشِ مصرف قهوه، مشاهده شده است. این خطر با افزایشِ مصرف در مقابلِ مصرف کمتر یا عدمِ مصرفِ قهوه افزایش می یابد. در مطالعاتی که با در نظر گرفتن وضعیت سیگار کشیدنِ افرادِ حاضر در مطالعه انجام شده بود این اثر کاهش یافت. همچنین افزایشِ خطر ابتلا به سرطان ریه با افزایشِ مصرف قهوه در افرادِ غیر سیگاری مشاهده نشد.

در متا آنالیزی که اخیرا انجام شده است، هر میزان مصرف قهوه در مقابلِ عدمِ مصرف قهوه، با کاهش 8 درصدی ابتلا به سرطان ریه همراه بود. همچنین یک مطالعه ی متاآنالیز دیگر، مصرف بیشترِ قهوه ی کم کافئین را در مقایسه با مصرفِ کم یا عدمِ مصرفِ قهوه، با کاهشِ خطر ابتلا به سرطان ریه مرتبط دانست.

تنها یک متاآنالیز منفرد، ارتباط بین مصرفِ قهوه با ابتلا به سرطان دستگاهِ ادراری را نشان داده است.  در سایر متاآنالیز ها، ارتباطِ میانِ مصرفِ قهوه با ابتلا به سرطان های کلیه و سرطان مثانه، هر یک بصورت جداگانه، به اثبات نرسیده است.

بیشتر مطالعات نتوانستند ارتباط معنی داری را میان مصرفِ قهوه با سرطان های کولورکتال( سرطان روده ی بزرگ) ، سرطان معده، سرطان تخمدان، سرطان سینه، سرطان تیروئید، سرطان پانکراس، لنفوم(سرطان خون) و گلیوبلاستوم(تومور مغزی) ثابت کنند.

• بیماری های کبد و کیسه ی صفرا

قهوه، علاوه بر این که در کاهش بروز سرطان کبد موثر است، ثابت شده است که هر میزان دریافت قهوه، با کاهش ریسک ابتلا به طیف وسیعی از بیماری های کبدی همراه است.

مصرف هر مقدار از قهوه در برابر عدم مصرف ، با کاهش 29 درصدی ریسک ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی همراه است

مصرف هر مقدار از قهوه در برابر عدم مصرف  منجر به کاهش 27 درصدی ریسک ابتلا به فیبروز کبدی خواهد شد.

مصرف هر مقدار از قهوه در برابر عدم مصرف ، با کاهش 39 درصدی ریسک ابتلا به سیروز کبدی مرتبط است. محققین این متا آنالیز، همچنین مصرفِ میزانِ بالاترِ قهوه در برابرِ مصرف کم تر و نیز هر فنجانِ اضافه ی قهوه در روز را، با کاهشِ بیشترِ خطرِ ابتلا به سیروز کبدی مرتبط دانستند.

در یکی از مقالات مورد استفاده در این متا آنالیز، میزانِ بالا در مقابلِ میزانِ کمِ مصرفِ قهوه، هر میزان مصرفِ قهوه در مقابلِ عدم مصرفِ قهوه و مصرفِ یک فنجان قهوه ی اضافی با بهبود عملکرد کبدی ( مرتبط با میزان ترانس آمین های کبدی) همراه بود.

مصرف مداوم قهوه با کاهش خطر ابتلا و بروز سنگ های صفرا مرتبط است. با افزایش مصرف قهوه از دو به شش فنجان در روز، این خطر کاهشِ بیشتری نشان می دهد.

ارتباط بین مصرفِ قهوه با افزایش ریفلاکس های معده به مری که با سوزشِ سرِ دل همراه است دیده شده است. هر چند این ارتباط ضعیف است و قابلِ استناد نیست.

• بیماری های متابولیک

مصرف مداوم قهوه با کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 همراه است. کاهش خطرِ دیابتِ نوع 2 با مصرفِ قهوه، وابسته به مقدارِ مصرف قهوه است.  به بیان ساده، بین یک تا شش فنجان قهوه در روز، هر چه مقدار مصرف بیشتر، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 کمتر.

مصرف قهوه با کاهش 9 درصدی ابتلا به سندروم متابولیک مرتبط است.

• بیماری های کلیوی

متاآنالیز مطالعات مقطعی، کاهشِ اندکی در خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار و بیماری مزمن کلیه را در ارتباط با مصرف قهوه نشان داده اند.

• پیامد های اسکلتی عضلانی

یافته ی حاصل در مورد ارتباط قهوه با پیامد های اسکلتی-عضلانی، ضد و نقیض اند. مطالعات ارتباط میان مصرف زیاد قهوه در برابر مصرف کم، مصرف قهوه در برابر عدم مصرف و مصرف یک فنجان اضافی با خطر شکستگی استخوان ها یا شکستگی لگن را تایید نکردند. با وجود این تجزیه و تحلیل این مطالعات بر اساس جنسیت، نشان داد که مصرف زیاد قهوه در مقابل مصرف کم با افزایش خطرِ شکستگی های استخوانی در زنان و با کاهش خطر شکستگی های استخوانی در مردان همراه است. افزایش ناچیز خطر شکستگی لگن در زنان در ارتباط با مصرفِ زیاد قهوه دیده شده اما این یافته از لحاظ آماری ارزشمند نبوده است. مصرف هر فنجانِ اضافیِ قهوه در روز نیز با افزایش خطر شستگی های استخوانی در زنان همراه است.

نتایج نشان می دهد که اثر مصرف قهوه بر پیامدهای اسکلتی عضلانی، وابسته به جنس است.

همچنین یافته ها افزایش ناچیز خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را در رابطه با مصرف میزانِ بالای قهوه نشان داده اند.

• پیامد های عصبی

مصرفِ منظمِ هر میزانِ قهوه با در نظر گرفتن همراهی یا عدم همراهی با مصرفِ دخانیات، با کاهشِ خطر ابتلا به پارکینسون همراه است. قهوه های کم کافئین با قدرتِ بیشتری سبب کاهشِ خطرِ ابتلا به پارکینسون می گردد. مصرف قهوه با کاهش خطر ابتلا به افسردگی و اختلالات شناختی همراه است.

در متاآنالیز مطالعات کوهورت یا همگروهی کاهش میزان ابتلا به بیماری آلزایمر  در ارتباط با مصرف قهوه ثابت شده است.

• پیامدهای مصرف قهوه در بیماری های زنان ( بیماری های ژنیکولوژیک)

مصرف نوشیدنی های کافئین دار با افزایش ریسک ابتلا به اندومتریوز همراه است اما افزایش ابتلا به اندومتریوز با مصرف قهوه قابل اثبات نیست.

• مصرف قهوه در دوران بارداری یا پیامدهای جنینیِ مصرف قهوه توسط مادر

شواهدی از پیامدهای نامطلوب مصرفِ میزانِ بالای قهوه در دوران بارداری وجود دارد. برخی از محققین براین باورند که مصرفِ زیادِ قهوه در مقابلِ مصرف کم، با ریسک بالاترِ از دست رفتنِ زودهنگامِ بارداری(Early pregnancy loss)، وزنِ کم هنگام تولد(LBW)، زایمانِ زودرس(پره ترم لیبر) همراه است. با این وجود هیچ ارتباط قابل توجهی میانِ هر میزان مصرف قهوه با زایمان زودرس، نقایص لوله ی عصبی، ناهنجاری های مادر زادی دهان(شکاف کام) و ناهنجاری های قلبی و عروقی اثبات نشده است. پایگاه اطلاعاتی کاکرین(Cochrane) متاآنالیزی از چندین کارآزمایی بالینی را در زمینه ی ارتباط مصرف کافئین با وزنِ کم هنگامِ تولد، پره ترم لیبرو کوچک بودن برای سن حاملگی(SGA) انجام داد و هیچ ارتباطی میان موارد فوق دیده نشد.

کانینگهام و همکاران(2022)مصرفِ هر روزه ی میزانِ بالای کافئین( 5 فنجان روزانه یا 500 میلی گرم روزانه) با افزایشِ مختصری در میزانِ خطر سقط همراه است. همچنین تایید کردند که میزان مصرفِ روزانه بین 200 تا 300 میلی گرم(معادل 3 فنجان 150 سی سی قهوه ی فیلتر شده) خطرِ پیامدهای بدِ بارداری را افزایش نمی دهد. همچنین مصرف قهوه ی کافئین دار یا بدون کافئین تفاوتی در میزانِ بروز پیامدهای نامطلوب بارداری ایجاد نمی کند.

پس مصرفِ سه فنجان 150 سی سی قهوه در بارداری، خطری برای مادر و جنین ایجاد نمی کند.

• مصرف قهوه بر تامین مواد معدنی

منیزیوم بعنوان ماده ی معدنیِ کلیدی در بدن نقش ایفا می کند. منیزیوم بعنوان فاکتورِ هکار در بیش از 300 آنزیم بدن، در تنطیم فشارِ خون، قدرتِ عضله ی قلب، انقباض عضلات و … نقش ایفا می کند. عللِ کاهش سطح منیزیوم بدن شامل مصرفِ ناکافی، استرس ها، مصرف الکل و بیماری های اندوکرین( دیابت،سندرم متابولیک) و مصرف بعضی داروهاست. پیامد های کمبود منیزیوم شاملِ افزایش خطر بیماری های قلب و عروقی، دیابت و التهاب است. قهوه بعنوانِ منبع غنیِ منیزیوم می تواند بعنوان درمانِ مکمل در رژیم غذایی روزانه گنجانده شود. بیشترین میزانِ منیزیوم در میان انواع روش های آماده سازی مروط به قهوه ی ترک است.

مصرف قهوه ی دم شده، به میزان سه تا چهار فنجانِ روزانه، می تواند بعنوانِ منبعِ تکمیلیِ منیزیوم و پتاسیوم، در برنامه ی غذایی روزانه گنجانده شود.

آیا قهوه لاغر میکند؟

بله، قهوه با وجود داشتن کافئین و برخی دیگر از پلی فنول ها از طریق چند مکانیسم به کاهش وزن کمک می کنند، این کانیسم ها عبارتند از:

• لیپولیز (شکستن سلول های چربی)
• افزایش ترشح انسولین
• اکسیداسیون چربی(چربی سوزی)
• گرمازایی(ترموژنز)

چاقی امروزه به یکی از مشکلات عمده ی بهداشت و سلامت عمومی با اهمیت و گسترش جهانی تبدیل شده است.

بسیاری از وضعیت های نامطلوب سلامتی به صورت مستقیم و غیر مستقیم با چاقی در ارتباط اند.  روش های شناخته شده ی مدیریت وزن، از جمله رژیم های غذایی، فعالیت های بدنی و ورزشی و اصلاح سبک زندگی، علیرغم اثربخشی، در بسیاری از موارد با بازگشت مجدد وزن و ادامه ی مشکل، در طولانی مدت همراه اند. این مساله نیاز به انجام مداخلات و پیگیری استراتژی های متفاوتی را برای کاهش وزن به ما گوشزد می کند.

پلی فنول های کتیچین و کافئینِ موجود در قهوه با افزایش لیپولیز، افزایش ترشح انسولین،  اکسیداسیون چربی(چربی سوزی) و گرمازایی(ترموژنز) منجر به کاهش وزن بدن می شود. مصرف طولانی مدت کافئین بصورت قهوه، کولای کافئین دار، و چای کافئین دار در برخی مطالعات سبب کاهش وزن در جوندگان شده است. این کاهش وزن از طریق کاهش وزن پد چربی و کاهش تعداد کل سلول های چربی اعمال می شود. نکته ی قابل توجه در این مطالعات این است که این کاهش وزن در بسیاری اوقات بدون کاهش در کل کالری دریافتی اتفاق می افتد.کاهش وزن با مصرف قهوه و کافئین در افراد دارای اضافه وزن، نسبت به افراد چاق( شاخص توده ی بدنی بالاتر از 30) با اثر بخشی بیشتری اتفاق می افتد. علیرغم اینکه هر گاه صحبت از اثرات قهوه در کاهش وزن است، سریعا نقش کافئین مطرح می شود، دانشمندان با توجه به نقش مشابه قهوه های بدون کافئین در کاهش وزن، حدس می زنند که ترکیبات غیر کافئینی قهوه نیز می توانند اثراتی مشابه با کافئین را کاهش وزن ایجاد کنند.

آیا قهوه نفخ آور است؟

 قهوه بعنوان یک نوشیدنیِ اسیدی می تواند با تحریک تولید اسیدکلریک در روده باعث بهبود هضم غذا گردد. همچنین با بهبود باکتریوم روده اثر مثبتی بر سلامت دستگاه گوارشی شما داشته باشد. اما جواب سوال شما این است که در واقع بله! قهوه می تواند باعث ایجاد نفخ در برخی از افراد شود. البته تنها افراد  کمی که به کافئین حساس هستند ممکن است از ناراحتی های گوارشی پس از مصرف قهوه رنج برند.

آیا قهوه باعث سردرد می شود؟

اجازه بدهید برای جواب دادن به این سوال کمی پر حرفی کنیم. تا یکبار برای همیشه برای این سوال جواب بگیرید. وقتی سردرد دارید، رگ های خونی باز تر می شوند. یعنی می توانند خونِ بیشتری را از داخلِ خود عبور بدهند. یعنی می توانند خونرسانیِ بیشتری به اطرافِ خود داشته باشند. حالا رشته های عصبی و اعصابِ اطراف به شدت خونرسانی شده اند و آماده اند که پیامِ درد را زود تر و بیشتر مخابره کنند. قهوه با داشتنِ بعضی از ترکیباتِ مثلِ کافئین، قطرِ این رگ های گشاد شده را کم تر و جریانِ خونِ داخلِ این رگ ها را کم می کند. همین عملکردِ قهوه باعث می شود احساسِ سبکی و کاهشِ درد داشته باشید. اگر به ترکیباتِ داروهای مسکنی که برای کاهشِ درد استفاده می کنید نگاهی بیاندازید در خیلی از موارد، کافئین پای ثابتِ ترکیب است. کافئین در ترکیب با استامینوفن، ایبو پروفن، آسپرین و بعضی از ترکیبات دیگر همیشه به شما در کاهشِ درد کمک کرده است.

حالا جوابِ سوال اصلی: اگر قهوه، نوشیدنی ثابت در برنامه ی شماست، اگر همه ی روزها قهوه مصرف می کنید، شک نکنید بدنِ شما به این نوشیدنی وابسته است. قطع مصرفِ ناگهانی در بعضی ازموارد علائمِ گاهی ناخوشایند ایجاد می کند. وقتی قهوه، برای مدت ها با اثر بر رگ های خونیِ شما، آنها را باریک نگه داشته، قطع ناگهانیِ مصرف قهوه، همانطور که توضیح دادیم با گشاد شدن رگ ها و  افزایشِ جریانِ خون، عبوری، بر رشته های اعصاب، اطراف فشار وارد کرده و باعثِ بروز سردرد می شود. این سردرد ها ممکن است تا مدت ها پس از قطعپف مصرف ادامه داشته باشد تا وقتی که بدن، آهسته آهسته با نبودنِ قهوه سازگار شود.

چرا قهوه اثر ضد درد دارد؟

باید اعتراف کرد که مسئولِ بیشترِ اثر ضد درد قهوه، کافئین است.

کافئین چطور ماده ای است؟

کافئین یک متیل گزانتینِ طبیعی و بی خطر ترین و پر طرفدارترین روانگردانِ جهان است.

قهوه، بیشترین میزانِ کافئین را در ترکیباتِ خود دارد. اما کافئین در میزان های دیگر در نوشیدنی هایی مثل چای، انرژی زا ها و کاکائو وجود دارد. مصرفِ روزانه 4-5 فنجان قهوه که چیزی حدود 200-400 میلی گرم کافئین دارد، برای آدمهای معمولیِ معمولی( بزرگسال و غیرِ باردار) بی خطرِ بی خطر است. با یک فنجان قهوه که تقریبا 50-100 میلی گرم کافئین دارد، هوشیار تر می شوید، دقت، سرعت واکنش، میزانِ تمرکز و توجه تان افزایش می یابد. حالتان بهتر می شود، خلق و خوی بهتری خواهید داشت و کمتر احساس خستگی می کنید.

مراقب باشید که در مورد اثرات مثبت کافئین اشتباه نکنید. اثراتِ مثبت کافئین در دوزِ بالا ( حدود 8-10فنجان روزانه) چند برابر نمی شود.  اثراتِ منفیِ کافئین در دوزِ دوبرابر (400-800 میلی گرم) خود را نشان می دهند. در این دوز، ممکن است علائمی مانندِ اضطراب، ترمور(لرزش)، بی قراری، تپش قلب و اضطراب را تجربه کنید. افرادی با سابقه ی فشار خون بالا یا سابقه ی تشنج باید با احتیاط بیشتری دوزهای بالاتر قهوه را مصرف کنند. خطراتِ گفته شده در مورد میزان های معمولِ مصرف قهوه ( چهار تا پنج فنجان در روز) صدق نمی کند.

بسته به اینکه قهوه را به چه شکل مصرف می کنید، محتوای کافئین آن متفاوت است.

کافئین چرا اثر ضد درد دارد؟

قبلا هم گفتیم که ساختارِ کافئین شبیه به آدنوزین است و در کنترل درد اثر بخش است.

آدنوزین چیست؟ یک مهار کننده ی فعالیت اعصاب مرکزی(مغز و نخاع یاCNS) و اعصاب محیطی یا PNS است. آدنوزین با اتصال و اثر بر گیرنده های اختصاصی خود، اثراتِ متفاوتی در سیستمِ اعصابِ مرکزی و محیطی اعمال می کند. این گیرنده ها، در بخش های مختلفی از سیستم عصبی انسان( مرکزی و محیطی) فعالیت می کنند. در دردهای نوروپاتیک، فعال شدن گیرنده های آدنوزین منجر به فعالیت ضد دردی آدنوزین می شود.

مکانیسم اثرات ضد درد کافئین:

• اتصال به گبرنده ها ی آدنوزین: تشابه ساختاریِ کافئین با آدنوزین، باعث می شود کافئین تبدیل به یک آنتاگونیست رقابتیِ آدنوزین شود. گیرنده های آدنوزین را اشغال کرده و اثر ضد دردی آدنوزین را با شدت بیشتر تقلید کرده و منجر به تسکین درد شود.
• سنتز لکوترین ها و پروستاگلندین ها: توانایی کافئین در جلوگیری و مهار ساخت پروستاگلندین ها و لکوترین ها (که در نهایت منجر به درک احساس درد می شوند) اثر ضد درد خود را القا می کند.

بنا بر این کافئین از دو طریق می تواند اثرات ضد درد خود را القا کند: اول، شباهت ساختاری با آدنوزین و خاصیت آنتاگونیستی در مهار گیرنده های آدنوزین

دوم، مهار سنتز پروستاگلندین و لکوترین ها و تعدیل فعالیت مسیر سیکلواکسیژناز.

حالا به پاسخ سوال اول بپردازیم

قهوه شروع سردرد را تحریک می کند؟ سردرد را تشدید می کند یا آن را تسکین می دهد؟

داده های حاصل از ده ها پژوهش نشان می دهد که کافئین در دوزهای تجویزی 25 تا 100 میلیگرم بالقوه اثر ضد درد دارد.

همچنین این مطالعات تاکید کرده اند که افزوده شدن دوزهای کم کافئین به این دوز استاندارد، اثر ضد دردی کافوین را تقویت خواهد کرد. یعنی اثر ضد دردِ وابسته به دوز، یعنی مصرفِ بیشتر، اثرِ ضدِ درد بیشتر.

کافئین در دوزهای پایین تر به عنوان یک ترکیب مکمل در همراهی با داروهای ضد افسردگی، پاراستاموا، استامینوفن و سایر داروهای ضد درد غیر استروئیدی، ترکیب نهایی بسیاری از داروهای مسکن را تشکیل می دهد. بسیاری از این مسکن های ترکیبی در داروخانه ها به صورتِ داروهای آزاد یا بدون نیاز به نسخه به فروش می رسد.

مقادریر بالاتر متیل گزانتینی مانند کافئین که با مصرف مقادیرِ نرمال روزانه ی قهوه قابل دستیابی نیست، ممکن است اثرات بیولوژیکی-بیوسیمیاییِ متفاوتی ایجاد کند. بعنوان مثال با آزاد سازی یون کلسیم، مهار فعالیت دی استراز و مسدود کردن گیرنده های درد، مستقیما بر درک درد توسط افراد تاثیر گذار باشد.

یکی از عملکرد های آدنوزین در دستگاه عصبی مرکزی، مشارکت در فرایند خواب و بیداری است. برخی از انتقال دهنده های عصبی در دستگاه عصبی مرکزی، وظیفه ی تحریک مداوم قشر مخ را ایفا می کنند گه مغز را هشیار و بیدار نگه می دارد. آدنوزین با مهارِ آزادسازی این انتقال دهنده های عصبی، حس خواب را القا می کند. قبلا گفتیم، کافئین به عنوان آنتاگونیست(مقلد) رقابتیِ آدنوزین، با مهارِ این گیرنده ها، باعث القای بیداری و اثر ضد خواب خواهد شد. این متیل اوکسنتین طبیعی، حتی در غلظت های پایین که پس از نوشیدنِ یک فنجان قهوه حاصل می شود، با افزایشِ تحریک پذیریِ قشرِ مخ، باعث افزایشِ هوشیاری و بهبود عملکرد شناختی خواهد شد.

آیا قهوه باعث ریزش مو می شود؟

مصرف قهوه باعث بازیابیِ رشد مو خواهد شد. ریزش مو با افزایش سن، در هر دو جنسِ زن و مرد اتفاق می افتد. طاسیِ با الگوی مردانه نیز در اثر عملکرد هورمون های آندروژنی، یکی از علل ریزش مو در مردان است. دی هیدروتستسترون(DHT) با آسیب به فولیکول های مو، عامل اصلی طاسیِ مردانه لست. مقادیر بالای DTH در زنان نیز باعث تجربه ی افزایش ریزش مو خواهد شد. آسیب فولیکولِ مو در جریان ترشح بیش از حدDHT در نهایت منجر به ایجاد طاسی با الگوی مردانه خواهد شد.  مطابق تحقیقات اخیر، کافئین موجود در قهوه، با اثرات آنتی آندروژنی، عملکردDHT  را در فولیکول های مومختل کرده، از اثزاتِ نامطلوب و مخرب آن بر مو جلوگیری می کند. قهوه همچنین به افزایش قطر و مقاوت ریشه ی مو کمک کرده و نیز باعث افزایش طول ساقه ی مو می شود. همچنین طولانی شدن فاز آناژن که مرحله ی رشد مو است را طولانی خواهد کرد. این مالعات همچنین اثر محرک کافئین را بر تحریک رشد در فولیکول های موهای زنان، تایید کردند. کافئین بعنوان یک محرک جریان خون، گردش خون اطراف فولیکول های مو را افزایش می دهد که این عملکرد نیز منجر به بهبود رشد و تقوت موها شده، به اشتن موهایی ضخیم تر و متراکم تر کمک می کند.

آیا قهوه باعث پوکی استخوان می شود؟

پوکی استخوان یا استئوپروز، یک اختلال اسکلتی مرتبط با کاهش چگالی توده ی استخوانی و آسیب های میکروسکوبیِ ساختار استخوان است که در نهایت منجر به کاهش مقاوت توده ی استخوانی و افزایش ریسک شکستگی های استخوانی خواهد شد. هزینه های ناشی از پوکی استخوان و شکستگی های متعاقبِ آن، پوکیِ  استخوان را به یک مساله ی مهم بهداشت عمومی تبدیل کرده است.

عوامل خطر پوکی استخوان به دو دسته ی عوامل تعدیل پذیر و عوامل غیر قابل تعدیل تقسیم می شوند.

عوامل غیر قابل تعدیل شامل: سن، جنس، نژاد و وضعیت یائسگی و عوامل تعدیل پذیر شامل: سبک زندگی، BMI و رژیم غذایی هستند. از عواملِ مرتبط با رژیم غذایی و سبک زندگی می توان از سیگار کشیدن، مصرف قهوه، مصرف الکل و ورزش نام برد. قهوه بعنوان یکی از پرمصرف ترین نوشیدنی های غیر الکلیِ جهان، حاوی ترکیبات زیادی از جمله، کافئین، دی ترین ها و پلی فنول هاست.

مطالعات بسیار زیادی در ارتباط با تاثیر مصرف قهوه بر میزان تراکم و پوکی استخوان انجام شده است. و نتایج حاصل از این مطالعات بسیار ضد و نقیض بوده اند.

آیا قهوه باعث افت فشار می شود؟

ما در بخش های دیگر این مقاله در مورد اثر محافظتیِ قهوه در برابر بیماری های قلبی و عروقی صحبت کردیم. با توجه به نقشِ کلیدیِ فشارِ خونِ بالا در بروز حوادث قلبی و عروقی، حالاباید گفت که بخشی از این اثر محافظتی قهوه، بدلیل اثراتِ آن بر فشار خون است. بسیاری از ترکیباتِ آنتی اکسیدانی و دیورتیک ( مدر- ادرار آور) و ناتریورتیک( دفع کننده ی سدیم) تاثیر مثبتی در کاهش فشار خون دارند.

آیا قهوه چربی سوز است؟

بله؛ قهوه با داشتن ترکیبات فنلی که از مهمترین آنها می توان به اسید کلروژنیک اشاره کرد، منبع طبیعی و غنیِ آنتی اکسیدان معرفی شده است. این ترکیبات با مهار پراکسیداسیون لیپیدی LDL و تعدیل استرس اکسیداتیو، خطر تصلب شرائین را کاهش می دهند. مطالعات آزمایشگاهی ظرفیت آنتی اکسیدانیِ قهوه را بالا و قابل مقایسه با چای سبز و شراب قرمز دانسته اند.