قهوه به عنوان پر طرفدارترین نوشیدنی دنیا شناخته می شود ، اما قهوه چیست و در مورد آن چه می دانیم؟ نام قهوه از معرب(عربی شده) کلمه کافا یا کفا می آید. نام منطقه ای در قاره آفریقا و در جنوب غربی کشور اتیوپی است.
گمان می رود اولین بار قهوه در این منطقه پیدا شده باشد و به نوعی زادگاه قهوه این نقطه از جهان است. در ابتدا قهوه را بومییان منطقه کافا به صورت اتفاقی کشف و از خواص آن مطلع شدند و نام این گیاه را بون گذاشتند البته از چگونگی کشف و روش استفاده اولیه اطالع دقیقی در دست نیست. در ادامه به تاریخچه قهوه در ایران و جهان می پردازیم.
با گذشت زمان قهوه جای خود را به عنوان یک نوشیدنی پرطرفدار در سایرمناطق اطراف هم باز کرد و کم کم مصرف قهوه به جزء لاینفک زندگی روزمره افراد قرار گرفت.
تاریخچه قهوه در کشور های اسلامی
این توسعه ابتدا در کشورهای اسلامی اتفاق افتاد، زمانی که اسلام نوشیدن الکل را حرام اعلام کرد و مردم عرب به استفاده از قهوه به عنوان جایگزین الکل روی آوردند چرا که باعث سرخوشی شان می شد. کم کم قهوه جایگاه ویژه ای در زندگی مسلمین پیدا کرد و در قرن 31 میلادی در مصر، عثمانی و شام محبوبیت زیادی پیدا کرد. به همین دلیل قهوه خانه ها شکل گرفتند و به عنوان محل تجمع مردان شناخته شدند.
جهت خرید قهوه عربی اصل ۱۰۰ درصد عربیکا بر روی لینک کلیک کنید.
مردان در قهوه خانه جمع می شدند و به مباحثه، شعرخوانی و بازیهایی مثل تخته نرد و شطرنج می پرداختند. با گذشت زمان قهوه خانه ها محل تجمع و گردهمایی متفکران و تبادل نظرشان پیرامون موضوعات روز شد و قهوه خانه ها به رقیبی برای مساجد تبدیل شدند.
این اتفاق باعث جبهه گیری مراکز اسلامی شد تا جایی که برای مقابله با قهوه خانه ها در عثمانی سلطان مراد مجازات اعدام را برای نوشیدن قهوه گذاشت و این ممنوعیت از سال 1623 تا 1640 میلادی در عثمانی بود تا اینکه در نهایت مراجع نوشیدن قهوه را مباح اعالم کردند.
تاریخچه قهوه در ایران و جهان
تاریخچه قهوه در اروپا
اما حضور قهوه در اروپا از زمان جنگهای عثمانی و در سالهای بعد از 1640 اتفاق افتاد، در برخی نقاط از راه زمینی از عثمانی و در برخی دیگر مانند انگلستان از بنادر شاخ آفریقا و توسط دریانوردان قهوه به اروپا راه یافت.
در سال 1650 میلادی و با ورود قهوه به انگلستان در شهرهای لندن و آکسفورد قهوه خانه هایی برپا شد که به زودی با استقبال زیادی روبرو شدند.
در ابتدا نگاه مردم اروپا به قهوه به عنوان نوشیدنی مسلمین نگاه مثبتی نبود ولی قهوه همیشه جای خود را باز می کند.
شکوفایی قهوه در کشور های اروپایی
در سال 1600 پاپ کلمنت هشتم وقتی برای اولین بار قهوه خورد انحصار قهوه در دست مسلمانان را بسیار ناگوار خواند و خواستار ورود اروپائیان به دنیای برزگ قهوه شد.
یکی از نقاط عطف داستان قهوه در اروپا شکست محاصره وین در سال 1683 میلادی بود که مقدار زیادی قهوه که در انبارهای نیروهای عثمانی بود به دست اروپائیان افتاد و باعث جهش طرفداران و مصرف قهوه در اروپا شد.
مصرف قهوه در اروپا تا پایان قرن هفدهم کاملا فراگیر شد و دیگر محصول به اندازه کافی برای تأمین نیاز اروپا نبود پس دانه قهوه به کشورهای مستعمره اروپا که شرایط کشت داشتند فرستاده شد. انگلیسی ها به هند، پرتغالیها و اسپانیایی ها به آمریکای جنوبی و مرکزی و فرانسوی ها قهوه را در سایر نقاط افریقا کشت کردند.
در اروپا نیز قهوه خانه ها به محل معاشرت، مطالعه و تبادل نظر تبدیل شده بود اما غیر از این جایی برای گردهمایی افراد نامطلوب حکومتها هم بود.
در قرن هجدهم ریشه های فکری انقلاب فرانسه در کافه ای در پاریس به نام پروپ شکل گرفت. چارلز دوم در مورد قهوه خانه می گوید : قهوه خانه ها جایی برای شایعات، خرافات و سخنان زشت و ناپسند در مورد پادشاه و دولتمردان اوست.
پیشنهاد می‌شود حتما مطالعه کنید ← فواید قهوه برای مردان!
تاریخچه قهوه در ایران
اما قهوه در ایران در دوره صفوی و در زمان پادشاهی شاه تهماسب یکم وارد شد در آنزمان صوفی ها برای انجام مراسم خود و بیدار ماندن در شب از قهوه کمک می گرفتند.
در سال 1664 میلادی کاشف الدین که یک داروشناس بود در مورد قهوه رساله ای نوشت و آن را به شاه عباس دوم صفوی تقدیم کرد.
قدمت قهوه خانه در ایران به زمان صفوی بر می گردد و قهوه جزء جدانشدنی از زندگی مردان ایرانی بود تا اینکه به مرور تا قرن نوزدهم میلادی چای جایگزین قهوه شد دلیل اصلی آن هم دوری ایران از مراکز تولید قهوه و در دسترس بودن بیشتر چای بخاطر جاده ابریشم و حجم تبادالت تجاری از چین بود.
قهوه خانه های ایران در زمان صفوی
ولی با وجود این اتفاق همچنان به چای خانه ها قهوه خانه می گویند، ارامنه ایران باعث جا افتادن قهوه ارمنی و قهوه ترک در ایران شدند و طرفداران فال قهوه باعث بقای قهوه در ایران شدند.
تاریخچه گیاه قهوه
اما گیاه قهوه از خانواده روناسیان است و در مناطق اطراف استوا که آب و هوایی گرمسیری و بارانی دارند رشد می کنند. این گیاه به صورت درختچه هایی همیشه سبز با ارتفاع حدودا 6 متر و برگ هایی ساده به رنگ سبز تیره و براق و گلهایی معطر و سفید رنگ و بیظی می باشد، دو گونه اصلی و تجاری قهوه، عربیکا و ربوستا نام دارند. جهت مشاهده انواع گیاه و درخت قهوه بر اساس نوع و گونه حتما مقاله انواع گیاه قهوه را مطالعه کنید.
عموما درختچه قهوه بعد از سه سال از کشت شروع به محصول دهی می کند، گلها ابتدا به شکل میوه های نارس سبز رنگ و بعد زرد رنگ بوده و در انتها به میوه رسیده قرمز رنگ تبدیل می شوند که در خود دو دانه قهوه را جای داده اند. دانه ها پس از استخراج بوسیله آفتاب یا بصورت صنعتی خشک می شوند و در نهایت پس از روستا برشته کاری بنا بر فرهنگ و ذائقه هر منطقه مصرف می شوند.